AIR MATA IBU

  A.   PENULIS NASKAH  : TRI JUONO S. (Naskah ini ditulis untuk membantu tugas akhir siswa SMAN Ploso berdasarkan cerita yang sering dimainkan di ludruk. Dengan penyesuaian pelaku/penokohan seperlunya)
B.   PARA PELAKU         :
1.    Pak Bejo                               :
2.    Bu Siti (istri pak Bejo)         :
3.    Sumadi (anak pak Bejo)    :
4.    Pranowo (anak pak Bejo)  :
5.    Ida (istri Pranowo)               :
6.    Prajoko (anak pak Bejo)     :
7.    Sarah (istri Prajoko)            :
8.    Bakri (suami Murni)            :
9.    Bakri (suami Murni)                 :
10. Murni (anak pak Bejo)             :
11. Bu Santi (Ibu Ratna)               :
12. Ratna (kekasih Sumadi)         :
13. Karni (pembantu ibu Ratna)  :
14. Sumi(pembantu ibu Ratna)   :
15. Kepala Desa                             :
16. Pardi (perampok)                     :
17. Jarwo (warga kampung)         :


BABAK I          : RUMAH PAK BEJO
(Sumadi sedang duduk sendiri di rumahnya)
Sumadi                        : oalah.... aku ngrasakno uripku iki kok gak koyok koncoku liya-liyane. Lha piye.... kabeh konco sing sak pantaran iki podo sekolah. Lha aku wis kudu nyambut gawe mergo pak mbarek makku wis ora iso nyekolahno aku. Tapi yo wis ora dadi opo. Timbangane aku ndelok wong tuwaku bingung golek bondoku sekolah, palak aku sing ngalah prei sekolah.
(Terdengar suara panggilan dari luar)
Ratna                           : Assalamu’alaikum.....
Sumadi                        : Wa’alaikumsalam...., lho sampean dik... lapo sampean rene iki?
Ratna                           : Lha gak oleh ta aku rene?
Sumadi                        : Gak ngunu, kok dungaren yahmene sampean nang omah. Gak sekolah ta?
Ratna                           : Iki maeng prei mas. Wingi sampean lak tak kandani se... sampaean tak jak ketemuan gak moro, yo aku sing rene. Aku lo wis kuuuuaaaaangggeeennn pppuuuuooollll karo sampean.
Sumadi                        : Glani ngomong kangen ae sampek koyok ngunu. Ngene lo. Gak kok aku iki ora pengen ketemu sampean. Wong sakjane aku iki yo kangen mbarek sampean. Tapi yo’opo maneh. Aku duwe tanggungan mreman nang sawahe pak Brojo iku. Gak tak tandangi engko aku lak diseneni.
Ratna                           : yo mas, aku ngerti makane aku iki maeng rene nang omah sampean.
Bu Siti                          : enek sopo Di? (datang menghampiri)
Ratna                           : Buk... niki kulo.... (mencum tangan bu Siti)
Bu Siti                          : koen iku yo’opo se Di, mbok digawekno ngombe ta di dolekno jajan ngunu
Ratna                           : sampun buk. Mboten usah repot.
Bu Siti                          : yo wis, tutukno. Mak’e tak isuh nang mburi, blethok linet iki (bu Siti pergi)
Bu Santi                      : (masuk tanpa mengucap salam) wah...wah...wah... kok ngene klakoanmu nduk!
Ratna                           : (terkejut) lho buk, kok ten mriki
Bu Santi                      : yo... koen tak tutno teko omah. Pamitmu nang omahe konco lhakok rene iki, omahe sopo iki. Omah karek rubuhe kok mbok parani
Ratna                           : Anu... tepangaken buk, niki....... mas Sumadi
Sumadi                        : kulo Sumadi buk.. (mengulurkan tangan namun ditepis Bu Santi)
Bu Santi                      : Wis gak usah salaman, tanganmu nggedibal bek kapal.  Sumadi, enek patutan opo koen karo anakku?, tak delok sawangane koen yo duduk konco sekolahe Ratna. Gak mungkin wong kere iso sekolah nduk sekolahe anakku sing elite...
Ratna                           : sampun ngaten buk. Mas Sumadi meniko.... pacar kulo
Bu Santi                      : opo? Pacar? Koen iku wis merem mripatmu ta yo’opo. Dhapuran koyok ngunu kok mbok dadekno pacar!
Bu Siti                          : lapo le iki rame-rame? (menghampiri bu Santi) njenengan sinten nggih?
Bu Santi                      : sopo iki? Mbokmu ta?
Bu Siti                          : Nggih kulo emake Sumadi. Wonten nopo nggih?
Bu Santi                      : Ratna...Ratna, wis anake nggedibal, mbokne lungset koyok ngunu. Lha koen pacaran karo arek iku. Kate daftar kere nomer piro koen?
Bu Siti                          : Sampun ngaten bu, nggih kulo ancene tiang mboten gadhah, tapi mbok sampun ngedikan mekaten..
Bu Santi                      : Eeeee..., ngrumangsani nek wong gak gablek. Rumongso nek wong kere.. nek wis rumaongso mbok yo didelok sekar banjare. Anakmu sopo, anakku sopo. Mbok dituturi dadi wong gerang iku. Opo anakku ancene mbok dukukno yo, sampek kinthil anakmu!
Bu Siti                          : (sedih dan menangis) Sampun bu, nek ancene anak kulo salah, nggih kulo nyuwun ngapunten ten njenengan. Tapi njenengan sampun ngendikan ngaten
Bu Santi                      : gak trimo?, nesu?, wong gak gablek, wong kere pengen munggah mbale. Anake di nyonyol-nyonyolno nang anake wong sugih cekne ketularan sugih. Ngunu a? (mendorong bu Siti sampai terjengkang). Wis sa’iki tak kandani yo. Tuturono anakmu iku, ojo pisan-pisan methuki anakku maneh! Ratna, mulih! (pergi sambil menyeret Ratna).  
Sumadi                        : (mendekati bu Siti yang masih terduduk sambil menangis) mak, sampean gak popo ta?, sepurane mak yo. Gara-gara aku sampean kedadean sampek koyok ngene
(Datang pak Bejo dari sawah)
Pak Bejo                      : Lho..lho.. lapo iki kok tetangisan.
Bu Siti                          : pak... (mendekati pak Bejo) kok kebacut uripe awakdewe iki yo... ngalor-ngidul diece wong. Aku rumongso sedih pak. Mergo awakdewe gak iso nyuwargakno anak, gak iso mbandhani anak. Paleh anakmu di enyek wong. Sampek kudu pisah karo arek wedok sing ditresnani.
Sumadi                        : Wis mak, kabeh iki salahku. Kudune aku iso nyawang awakku dewe. Lapo sampek aku duwe roso tresno nang anake wong sugih. Kok aku iki koyok kodok nggayuh lintang.
Pak Bejo                      : wis Di, sampean barang mak, gak usah dipikir. Sa’iki ndang istirahat leren gak usah angen-angen sing neko-neko.
Sumadi                        : Aku kate mbalik pak. Iki maeng mreman nggone pak Brojo tak tinggal mulih diluk karepku.
Bu Siti                          : aku yo ngunu pak iki maeng olehku mreman durung mari.
Pak Bejo                      : Yo wis ndang budal. Ojo diolor-olor engko mundhak diseneni.
(Bu Siti dan Sumadi pergi)
Pak Bejo                      : (menarik nafas panjang) ngene iki dadi wong gak duwe. Nek aku se gak popo, tapi sak ben aku ndelok bojoku, mbarek Sumadi anakku. Trenyuh rasane batin. Koyok-koyoko di dhodhok atiku. Rumongso ora iso dadi kepala rumah tangga sing bener, gak iso ngenakno anak mbarek bojo.
Pardi                             : Kulo nuwun!!
Pak Bejo                      : Monggo.
Pardi                             : Lali ta pak peno mbarek aku?. Aku Pardi, murid, yo anak buah sampean naliko nyambut gawe nduk kutho.
Pak Bejo                      : Ooo, yo... piye kabarmu cung?
Pardi                             : Apik pak. Jane aku rene iki karepku pengen njaluk kringete sampean sak tetes.
Pak Bejo                      : maksudmu yo’opo?
Pardi                             : Yo aku iki nduwe penjalukan, tulung sampean turuti.
Pak Bejo                      : Terus sing mbok karepno iki opo?
Pardi                             : Pak, mbok sampean iku balik nyambut gawe maneh koyok biyen.
Pak bejo                       : Pardi, aku iki wis tuek, terus maneh penggawean ngunu iku ora bener. Mbok koen barang iku ndang tobat.
Pardi                             : Piye pak, tobat?. Aku biyen ora ngerti sampean ulangi. Bareng wis iso aku peno kongkon leren.
Pak Bejo                      : Wis talah. Sing wis yo wis, ayo mulai maneh noto urip sing bener.
Pardi                             : Ngene pak, masalah tobat aku gak bakal ganggu sampean. Tapi tulung pisan iki ae, aku sampean rewangi. Mergo nek tak eling-eling. Sa’iki gak koyok biyen naliko nyambut gawe bareng peno. (Pak Bejo tampak berfikir). Wis pak. Peno gak usah jawab sa’iki. Peno angen-angen dhisik ae. Iki aku enek mongso gedhe. Nek peno gelem ngewangi aku. Tak enteni nduk markas lawas rong ndino engkas. Wis aku pamit pak.
Pak Bejo                      : Yo Di, ati-ati...
lho ngene iki. Enek dhayoh ngelingno penggawean lawas. Tak akoni nom-nomanku biyen penggaweanku maling, mbrandhal lan sak pitirute. Tapi sa’iki aku kapok wis tobat. Aku melok Pardi iku duso. Gak tak rewangi wong Pardi iku digawe anak yo kenek diarani anakku. Wis mboh lah. Tak pikire karo ngaso.

BABAK II         : RUMAH BU SANTI
 (Karni membereskan ruang tamu sambil bernyanyi, kemudian masuk Sumi sambil berjoget)
Karni                            : Koen iku lapo se, kok ngethuwel nduk pojokan?
Sumi                             : Lha kunu nyanyi, gak dijogeti kan eman.....
Karni                            : Ngunu iku sing ngerti, koen njoget. Sing gak ngerti dianggep koen keroken mergo kadas.
Sumi                             : Sori nda.... kulitku bersih mbendino adus tak gobrot watu og...
Karni                            : 2019 kok ijik kosokan watu, ndewek iki lo gawe sabun mandi sing harum mewangi sepanjang hari.
Sumi                             : Halah olehmu adus mbendino gawe sabun sulphur sing gawe gatel ae kok.
Karni                            : Ngece!, wis ojo guyon ae penggaweanmu wis mari ta? Awakdewe iki lak wis mbagi penggawean. Nek dino Rebo ngene iki aku bagian resik-resik awakmu bagian masak. Wis mateng kabeh ta?
Sumi                             : yo wis beres nu.... wong ndewek iki nek nyambut gawe cepat, sigap, tanggap, kredibel, akuntabel.
Karni                            : Koen iku lo ngomong opo kok gak nyambung blas, Kok koyok omonge pejabat nduk tipi ae.
Sumi                             : Lho yo’opo! awakdewe iki pekerja berpendidikan, terlatih, dan bersertifikat SNI.
Karni                            : Eeeee... mboh sak uni-unimu Mi!
Sumi                             : Masio awakdewe iki asisten rumah tangga......
Karni                            : Opo, asisten rumah tangga?, opo iku?
Sumi                             : Wah, gak tau ndelok koran moco tipi arek iki. Asisten rumah tangga iku pekerja profesional yang menjaga kebersihan kediaman atasan, juga menyiapkan keperluan untuk memenuhi kebutuhan gizi dari atasan dan anggota keluarganya.
Karni                            : Athoh-athoh... bosomu kate ngomong buruh, ngomong babu ae asisten rumah tangga!
Sumi                             : Iku biyen..., makane ta koen iku kudu mengikuti jaman, ikuti perkembangan berita. Ojo kok sinetron ae sing mbok delok. Contoen aku iki, masio asisten rumah tangga, jaman milenial ngene iki kudu iso boso Inggris.
Karni                            : Glani, temen ta?. Se njajal tak tes. Sing gampang ae. Itung itung coro Inggris iso?
Sumi                             : Halah itung-itung iku entheng. Nek trimo siji, loro ae jadhut nda!
Karni                            : Se njajal. Siji boso Inggrise?
Sumi                             : One
Karni                            : Loro?
Sumi                             : Two
Karni                            : Telu?
Sumi                             : One
Karni                            : Papat?
Sumi                             : Two
Karni                            : Limo?...... One ngunu, tak saponi cangkemmu....
                                        Jarene iso itung-itung boso Inggris. Kok one, two thok ae.....
Sumi                             : Aku maeng ngomong piye se?. Boso Inggris nek trimo siji, loro ae apal. Lha masalah telu, papat, sak teruse... yo embuh....
(Datang bu Santi)
Bu Santi                      : E....e...e.... tak tinggal nduk omah dadak guyon ae. Sing tak bayari iku olehmu nyambut gawe. Ora olehmu jandhoman, guneman, rasan-rasan.
Karni                            : Mboten buk, niki namung sambilan og... dhaharan sampun cumepak, griyo nggih sampun resik.
Bu Santi                      : Wis ojo ngomong ae, nek mari iku di delok keadaan omah, mari siji ganti nyandhak liyane. Dadi gak percuma aku mbayari koen iku. Wis aku tak nang kamar istirahat.
(BuSanti masuk meninggalkan Karni dan Sumi)
Sumi                             : Glani yo...yo... mbayari dibawah standar UMK ae nek ngongkon koyok direktur maspion....
Karni                            : Hust.... ngomong ae... di PHK gak athik pesangon kapok koen engko.
Sumi                             : Halah gak gupuh. Dipecat aku yo dolek penggawean nang lore AURI Kabuh..
Karni                            : lhe..lhe... lapo koen dolek penggawean runu iku?
Sumi                             : Nang sawah Ni!... mreman icir jagung ta petan ulere mbako. Lore AURI lak enek sawah ombo se...
Karni                            : Eeee... be’e ta... kok griming-griming aku...
(Datang Ratna dengan muka muram)
Karni                            : Lanopo se ning, mantuk kok katingal susah ngaten. Mboten kados biasae
Ratna                           : (menggeleng lemah)
Sumi                             : sampean ngomong talah ning. Kulo niki kaleh Karni ten mriki lak pembantu, wonten sing ngarani batur. Batur meniko embat-embating pitutur. Mbok ngomong sopo ngerti kulo saget bantu.
Ratna                           : Mbak Karni karo sampean mbak Sumi. Aku takok ya..
Karni                            : Nggih monggo.
Ratna                           : Opo salahku se, wong aku mung jatuh cinta. Cuma nresnani arek lanang. Kok ibuk muring-muring sampek keluargane arek lanang sing tak senengi di isin-isin.
Sumi                             : Tiang jatuh cinta niku mboten salah. Mesti wonten sebabe ibuk ngantos nesu
Ratna                           : Sepele mbak. Cuma sebab pacarku anake wong gak duwe. Tapi bukannya cinta tidak mengenal kasta? Terus, kudune ora kenek mbedak-mbedakno menungso teko harta.
Karni                            : pripun nggih ning. Kulo nyukani saran niku serba salah. Sakjane sampean nggih mboten salah. Tapi sampean sampun ngerti piyambak kados pundi watak ibuk sampean. Nggih sing sabar mawon. Sampun dipikir nemen-nemen.
Sumi                             : Nggih ning, nopo malih sampean tasik sekolah. Mikir sekolah mawon. Sampun mikir liyane
Ratna                           : Yo wis mbak. Aku tak nang kamar ae nenangno pikir.
Karni & Sumi              : Nggih ning...
Sumi                             : Oalah... kok enek ae... Ni.. Lha, Mumpung jragan wis nang kamar, jelas turu. Tak leyeh-leyeh dhisik ngongkek boyok nduk kene.
Karni                            : aku yo melok....
 (tiba-tiba datang dua orang bertopeng dengan membawa senjata tajam, tanpa bersuara mengacungkan senjatanya sehingga Karni dan Sumi ketakutan. Dua orang tersebut kemudian masuk rumah dan keluar membawa barang kemudian kabur)
Karni & Sumi              : Tolooong....tooolloooong.....!!!
(Bu Santi dan Ratna keluar dari kamar)
Bu Santi                      : Lapo...enek opo bengok-bengok?
Sumi                             : Rampok buk... enten rampok mbeto gedhang...eh...pedhang!
Bu Santi                      : Lhoalah.. Tolong....!!!!
(Bu Santi, Ratna, Karni, dan Sumi berteriak minta tolong hingga datang tetangga mereka, Jawo)
Jarwo                           : Wonten nopo buk?
Bu Santi                      : Rampok mas, pembantu kulo saksine...
Jarwo                           : Nggih ta mbak?
Karni                            : Nggih mas, tiang kalih. Ndamel topeng terus mbeto pedhang. Makane kulo wedi mboten wantun bengok bengok waktu wonten tiange wau
Jarwo                           : Menawi ngaten kulo tak nguber mumpung dereng tebih.
Bu Santi                      : Ayo melok nguber...
(Semua pergi mengejar perampok)

BABAK III        : JALAN I
Sumadi                        : Bot-bote wong nandang asmoro. Masio gak iso pethuk omong-omongan, iso nyawang wajahe Ratna ae atiku wis ayem. Makane tak belani ndelik cedhek omahe pacarku mergo kangen pengen ketemu. Tapi gak mungkin aku nemoni Ratna, mergo aku kuatir emakku diparani terus dilok-lokno mbarek ibukke Ratna. Lho... opo iku enek klebatan wong metu teko omahe Ratna. Wah nek ndelok gelagate, sawangane wong jahat iku. Hhmmm... mlayu ngulon. Mumpung durung adoh, tak mumet lewat jalan pintas tak cegate nduk grumbul-grumbul kulon iku.

BABAK IV       : JALAN II
(Sumadi bersembunyi dan berhasil menangkap salah satu perampok dan memukuli kemudian membuka topeng dari perampok)
Sumadi                        : Lho... pak iku maeng sampean... Sampean iku lapo se pak kok sampek nglakoni tumindak ngunu iku. Nek sampean kecekel, opo gak diajar wong sak kampung sampean. Wis pak barange iku sampean tinggal. Sa’iki sampean mulih
Pak Bejo                      : Tapi Di....
Sumadi                        : Wis talah pak sampean ndang mlayu selak konangan wong.
(Pak Bejo meninggalkan Sumadi, sedangkan Sumadi kemudian memakai topeng Pak Bejo. Selang beberapa waktu kemudian datang Jarwo dan segera menangkap Sumadi. Kemudian dari belakang diikuti Bu Santi, Ratna, Karni dan Sumi)
Jarwo                           : Niki buk, malinge kecekel..
Bu Santi                      : Karni, karo koen pisan Sumi. Bener ta iki rampoke?
Karni & Sumi              : Nggih leres buk, niku malinge nggih topengan ngaten.
Bu Santi                      : Wis Wo, gak usah kesuwen tandangono, ajaren koyok rojokoyo. Tuman ngunu iku nek gak dikapokno!
(jarwo menghajar Sumadi sampai lemas)
Bu Santi                      : Wis Wo, cukup. Sopo se jane rampok iki (mendekati Sumadi dan membuka topeng Sumadi, dan semua terkejut) Ooooo, koen tibake rampoke. Koen iku yo, wis kere gak nyambut gawe, ngrampok isone. Ratna! Deloken. Arek ngene iki ta sing mbok boti?
Ratna                           : (Ratna menangis sambil memandang Sumadi kemudian lari pulang)
Bu Santi                      : Ratna!!!. Karni, Sumi. Ndang ditututi ningmu iku!
Karni & Sumi              : Nggih buk (lari menyusul Ratna)
Bu Santi                      : Sumadi, tibake gak salah aku misahno Ratna karo awakmu. Mergo penggaweanmu bejat koyok ngunu. Jarwo, wis gak usah leren terusno olehmu nandangi. Aku tak mulih (pergi meninggalkan Jarwo bersama Sumadi)
Jarwo                           : Nggih bu...
(Jarwo kembali memukuli Sumadi ketika Kepala Desa melintas)
Kades                           : Kosik...kosik... koen iku lapo Wo iso nggepuki wong nduk embong ngene. Wah...wah koen iso dituntut penganiayaan lo Wo..
Jarwo                           : Anu... pak lurah, lare niki ngrampok ten daleme bu Santi.
Kades                           : Bener iku le?
Sumadi                        : (mengangguk lemah)
Kades                           : Jenengmu sopo, omahmu endi?
(Sumadi diam tertunduk)
Jarwo                           : Jawabo koen iku nek ditakoni (memukul Sumadi).
Kades                           : Wis Wo... ojo mbok gepuki. Tambah koen dewe lo engko sing tak laporno polisi
Sumadi                        : Kulo Sumadi pak, saking deso sebelah.
Kades                           : Sumadi.... yo awakmu wis kebukten ngrampok mulo kudu manut tak serahno nang pihak berwajib.
Sumadi                        : Nggih pak. Kulo pasrah.
Kades                           : Terus koen Wo.  Aku seneng nek wargaku tanggap, sigap menghadapi situasi. Tapi gak ngene carane. Iku jenenge main hakim sendiri. Tumindakmu iku salah Wo. Ngertiyo. Nduk deso iku enek sing jenenge 3 pilar, yoiku kades, bhabinkamtibmas teko bapak polisi terus bhabinsa teko koramil. Lha setiap enek kejadian opo ae. Termasuk koyok ngene iki. Koen kudu ndang lapor aku minongko kades nduk deso kene, lha aku sing nerusno nang pihak berwajib. Ojo kok gampang main hakim sendiri.
Jarwo                           : Nggih pak ngapunten.
Kades                           : wis, sa’iki arek iki rangketen, gowo nang omahku. Engko koen melok aku nang kantor polisi nyerahno arek iki cekne diproses karo kepolisian.

BABAK V        : RUMAH PAK BEJO
(Pak Bejo terbaring sakit sedang ditunggu Bu Siti)
Bu Siti                          : Sampean iku kenek opo se pak? Sing sampean sambatno iku opo?
Pak Bejo                      : Yo embuh makmu, awak kok rasane gak karu-karuan.
Bu Siti                          : makane ta, sampean iku wis tuwo, nek awan nyambut gawe abot, nek bengi iku mbok ndang turu. Ojo kok melek ae. Sampean iku ojo dipadhakno karo ijik enom biyen.
Pak Bejo                      : Yo makmu, paling iki yo pegele nglumpuk.
(Datang 3 orang anak pak Bejo. Pranowo, Prajoko, dan Murni bersama pasangan mereka masing-masing)
Bu Siti                          : Lho pak, iki anak-anake sampean teko kabeh.
Pranowo                      : Sampean iku kenek opo se pak. Enek-enek ae. Wong gak gablek iku mbok ojo ngalem athik loro-loroan barang.
Murni                            : Sampean iku piye se cak wong loro kok tambah diseneni.
Bakri                             : Lha yo, wis teko gak nggowo opo-opo. Gak sungkan karo tumpakane mobil kinyit-kinyit.
Pranowo                      : lapo se koen iku. Eri ta karo aku?. Orang kaya yo ngene. Numpak mobil. Timbangane koen!
Bakri                             : Kenek opo aku? Masio ngunu iki maeng aku rene anggite gak yo numpak kapal
Sarah                           : Halah... kapal opo Kri...Bakri... wong gak gablek ae kok omongane dhuwur sundhul langit!
Bakri                             : Lha iki... (menunjukkan kakinya) aku numpak kapal....
Sarah                           : Eeee... mlaku, numpak silikmu sing kapal thok iku a.... (Prajoko mendekati Pak Bejo) Lhe...lhe... lapo iku... ojo cedhek-cedhek ketularan penyakite sampean engko....
Prajoko                         : Lapo se dik, bapak iki lo tak pijetane.
Sarah                           : Ora usah!
Pranowo                      : Aku ngerti pak, sampean gering iki mergo mikir anak sampean Sumadi se. Wis ta arek koyok ngunu ora usah dipikir. Makane anak iku ojo dimanja ae. Yo ngunu iku dadine. Malah gawe wirange wong tuwo
Ida                                 : Wis talah mas. Wong bapak loro kok malah nambahi pikire bapak. (mendekati Bu Siti dan Pak Bejo).
Pranowo                      : Lapo iku? Ngadoh! Ojo cedhek-cedhek. Ketularan kere koen engko!
Ida                                 : Piye se mas. Iki wong tuwane sampean lo. Mbok ojo ngunu.
Pranowo                      : dikandhani jawab ae. Manut ta gak? Gak manut tak pegat!
Ida                                 : Iyo mas... aku manut...
Pak Bejo                      : (Terbatuk-batuk) wis talah le, mbok ojo tukaran ae. Makmu, awkaku kok tambah nggreges ngene. Aku pengen mlebu kamar ae makmu.
Bu Siti                          : Yo pak.
Bakri                             : Ayo pak tak papah. Dik ayo ewangi aku (Murni membantu)
(Ida dan Prajoko juga ingin membantu tetapi dicegah Pranowo dan Sarah)
Pranowo                      : Nduk kene ae. Balik. Gak balik tak pegat koen engko! (Ida tidak jadi masuk)
Sarah                           : Maaasss... nandi iku, wong lanang kok angel tuturane. Rene! (Prajoko kembali mendekati Sarah)
(Tidak lama terdengar jerit tangisan dari dalam rumah karena Pak Bejo meninggal dunia. Kemudian Bu Siti kembali ke depan ditemani Bakri dan Murni)
Murni                            : Mak, sing sabar yo...
Pranowo                      : Wis!, wong wis mati lak yo wis se, lapo athik di tangisi. Tangisono nganti metu eluh getih paribasane gak bakalan urip maneh.
Bakri                             : Cak nek ngomong mbok ojo ngunu. Ngesakno emak iki lo.
Pranowo                      : Sa’iki ngene. Lumrahe wong mati mesti dibancaki. Lha mbancaki yo butuh duwit. Piye iki enake?
Sarah                           : Yo sak karepe sampean ae cak. Wong sampean sing tuek. Manut ae.
Pranowo                      : Koen piye Murni?
Murni                            : Aku yo manut cak.
Pranowo                      : Ngene ae awakdewe iki wong telu. Ayo urunan duwit sijine wong urunan 10 juta yo’opo?
Sarah                           : Setuju, ngunu ae gampang.
Bakri                             : Sampean iku ngenyek ta piye. Aku duwit oleh teko endi sakmunu iku?
Pranowo                      : Koen iku jare manut, jare pasrah.
Bakri                             : Yo coro liyane ngunu lo cak.
Pranowo                      : Yo wis. Nek ngunu kabeh biaya gawe bancakane bapak aku sing nanggung!
Ida                                 : Alhamdulillah... yo mas. Engko nek kurang tak jupukno tabunganku ya.
Pranowo                      : Sirep! Ojo melok ngomong... Ora usah mikir, kabeh biaya tak tanggung, tapi......
Murni                            : Kok athik tapi se cak?, tapi opo?
Pranowo                      : Mene nek wis mari bancakane bapak. Omah iki tak dol gawe ijol!
Bakri                             : Oooo, anak gendheng. Mbandhani gawe bancakan bapake kok njaluk ijol.
Pranowo                      : Gak trimo koen? Nek gak trimo aku gak popo. Tanggungen kabeh biayane!
Bakri                             : Yo wis... sak karepe sampean. Ngene iki dadi wong gak duwe. Aku Sugiho ngunu tak tuku cangkeme wong-wong sing kemenyek ngunu iku.
Pranowo                      : Lak ngecemes ae.. Trimo ta gak?
Bakri                             : Mboh cak, sak karepe sampean.
Pranowo                      : wis yo, berarti sepakat. Mak, mene nek omah iki tak dol sampean iku ndang ngalih teko omah kene!
Bu Siti                          : Terus aku kon manggon nduk endi se le nek omah iki mbok dol..
Pranowo                      : Iku mongso bodho’o sampean. Wis aku mulih. Dik, ayo mulih! (Ida merogoh tas yang dibawanya dan mengambil sejumlah uang dan diserahkan ke Bu Siti tetapi dirampas Pranowo) Opo iki?
Ida                                 : Iki lo mas, tak ninggali emak gawe cekel-cekelan
Pranowo                      : Duwit mbok kek-kekno. Marahi tuman, garahi males iku engko. Duwit lebokno bank lak oleh bunga. Wis ayo mulih!
Ida                                 : Tapi mas...
Pranowo                      : Manut ta gak? Tak pegat koen engko!
Ida                                 : Yo...yo... mas... Kok mesti. (Mendekati bu Siti) Mak kulo pamit nggih.
Sarah                           : Nek ngunu aku yo mulih. Ayo mas Mulih. Selak sumuk aku gak enek ACne. Gak betah aku.
Prajoko                         : Yo dik (sambil merogoh sakunya).
Sarah                           : Lhe...lhe...lhe.. lapo iku?
Prajoko                         : Iki lo cekne digawe blonjo emak.
Sarah                           : Rumangsane... sampean iku klumbrak-klumbruk nduk omah gak gelem nyambut gawe. Wong aku sing nyambut gawe kok penak temen mbok kek-kekno wong
Prajoko                         : Iki emak lo dik, duduk wong liyo.
Sarah                           : Gak usah! Ayo cepet...
Bakri                             : Oalah, duwe dulur 2. Bener sugih, tapi gak jowo.
Bu Siti                          : wis le, ojo muring-muring ae. Masio ngunu iku yo dulurmu.
Murni                            : Mak, aku tak mulih disik yo. Mene aku mrene maneh.
Bu Siti                          : Yo nduk. Ati-ati.
(Bu Siti seorang diri setelah semua anaknya pulang)
Bu Siti                          : (Menangis) Pak... sampean kok tego ninggal aku dewe se... Sumadi yo ngunu enek ae masalahe. Duh gusti, paringi kuat nglampahi pacoban meniko.

BABAK VI       : JALAN
(Sumadi telah keluar dari penjara dan perjalanan pulang)
Sumadi                        : Alhamdulillah, aku wis iso metu teko pakunjaran. Mergo aku kabukten gak salah. Wong sing ngrampok biyen kecekel, kok yo ngaku nek aku dadi korban mergo dipekso kon ngakoni kesalahane wong liyo. Terus rewange mlayu adoh. Wonge yo gak mbukak rahasia nek sakjane rewange ngrampok iku bapakku. Sa’iki aku tak mulih sungkem nang pak mbarek makku saking kangenku karo wong tuwaku sak kloron.
(dari kejauhan, Ratna menghampiri Sumadi)
Ratna                           : Mas...
Sumadi                        : Sampean..., lapo sampean.
Ratna                           : Aku ngerti sampean wis metu teko penjara mas. Terus aku yo ngerti nek sakjane sampean gak salah. Sepurane yo mas. Aku sempat ngarani sampean, sempat mikir elek nang sampean.
Sumadi                        : Gak usah dibahas maneh masalah iku. Sing penting sa’iki aku wis bebas. Nek ngunu aku pamit yo, aku selak kangen wong tuwaku.
Ratna                           : Anu mas..., pisan aku njaluk sepuro karo sampean. Ping pindho, aku gowo kabar gak enak kanggo sampean. Tapi sampean sing sabar yo!
Sumadi                        : jane enek kabar opo se?
Ratna                           : Anu mas... Bapake sampean wis sedo..
Sumadi                        : (terkejut) Inalilahi Wa Ina Ilaihi Rajiun... Lha terus emakku piye?
Ratna                           : Lha iku mas. Sak wise 40 dino bapake sampean. Omahe sampean di dol, lha emake sampean mboh nandi kok gak enek sing ngerti.
Sumadi                        : (sedih) matur nuwun yo, aku sampean kabari. Sa’iki wis sampean mulih. Aku pamit tak nggoleki makku.
Ratna                           : Yo mas. Sing ati-ati.

BABAK VII      : RUMAH PRANOWO
Ida                                 : dadi bojone wong sugih iku yo enak, yo enek gak enake. Enake pengen opo ae mesti ditukokno karo bojoku. Tapi yo ngunu. Klakohane iku lo sing gak nguwati. Mosok tiada hari tanpa nesu. Mbendino muring-muring ae. Kok yo enek ae sing gawe bahan. Setlikanan kurang alus, nesu. Telat nyepakno sarapan, nggebrak mejo. Ngunu aku pengen digolekno pembantu jawabe kok penak. Wong wedok iku kudu ngladeni wong lanang. Golek pembantu entek-enteki duwit.
                                        Mboh, enek wong lanang kok nek karo duwit itungane ngalah-ngalahi wong wedok. Tapi yo’opo maneh. Jenenge cinta. Disenenono koyok opo ae yo tambah cinta aku.
Bu Siti                          : Kulonuwun....
Ida                                 : Monggo. Lho mak, kalih sinten. Nitih nopo niki wau?
Bu Siti                          : Dewe nduk... yo mlaku iki maeng numpak opo jange.
Ida                                 : Lhoalah... nggih mriki, smapean lungguh dsik. Kulo jupukno ngombe nggih...
Bu Siti                          : Yo nduk... (Ida masuk mengambil air) Alhamdulillah duwe mantu gatine ngalah-ngalahi anak dewe. Omahe yo apik koyok ngene...
Ida                                 : (kembali membawa air minum) Monggo mak... Sampun mak, sampean ten mriki mawon. Wong niki nggih omahe anak sampean dewe..
Bu Siti                          : karepku yo ngunu nduk, pegel aku mbendino ngolah-ngalih panggon turu sakjoke omah didol bojomu...
(Pranowo datang)
Pranowo                      : Lapo iki rame-rame....
Ida                                 : Mas, iki lo mak rene..
Pranowo                      : Hhhmmm.... Lapo mak sampean rene?
Ida                                 : Sampean iku yo’opo se, diparani makne kok koyok gak seneng blas.
Pranowo                      : Paling rene yo kate njaluk duwit!
Ida                                 : Ngene lo mas... Emak iki lak wis gak duwe omah... karepku emak cekne manggon kene ae..
Pranowo                      : Piye? Melok nduk kene?
Bu Siti                          : Yo le... oleh se aku melok awakmu...
Pranowo                      : Yo gak popo... Tapi yo nek nduk kene ojo males-malesan.
Ida                                 : Maksude sampean iki piye se mas?
Pranowo                      : Mak, sampean lak ijik doyan mangan se? Lumrahe wong urip nek ijik doyan mangan, yo nyambuto gawe!!
Ida                                 : Iki mak sampean lo mas, kok ngomonge ngunu se...
Pranowo                      : Meneng!!! Melok ngomong tak pegat!.
                                        Mak, nek sampean pengen manggon kene. Yo kudu akas. Plester rusuh yo saponono, umbah-umbah, sembarang kalir iku ditandangi..
Ida                                 : Iku lak podo karo ngongkon emak dadi buruh mas...
Pranowo                      : Tak pegat!!
                                        Piye mak, sampean sanggup ta gak?
Bu Siti                          : gak popo le, wong aku yo wis kulino tandang gawe ngunu iku.
Pranowo                      : Mulai sa’iki sampean kudu nyambut gawe. Wis sa’iki sampean nang mburi. Ndang umbah-umbah. Ojo gawe mesin cuci, diucek ae. Listrik larang!
Bu Siti                          : Yo le... (masuk ke dalam rumah)
Ida                                 : Mas, sampean kok tego se karo emak..
Pranowo                      : mingkemo cangkemu iku, tak pegat koen engko!
Ida                                 : Yo...yo... sak karep sampean wis.
                                        Lha iki maeng lapo sampean ijik isuk wis mulih?
Pranowo                      : Enek sing keri. Sak elingku wingi nduk sak klambi sing tak gawe mergo wingi aku waktu ketemu rekan bisnis gak gowo tas..
Ida                                 : Lho... yo wis nduk kumbahan mas. Kosik tak dolekane. (masuk, kemudian keluar lagi diikuti bu Siti)
Bu Siti                          : Nggoleki opo le, iki ta? (menyerahkan segumpal kertas basah)
Pranowo                      : (mengambil. Membukanya kemudian melemparkan ke wajah bu Siti) Goblok! Mak, sampean ngerti iki opo?, iki cek sing nilaine atusan juta, lha nek koyok ngene. Rugi aku (menendang bu Siti hingga terjengkang)
Bu Siti                          : (menangis) Sepurane le... emak gak ngerti..
Pranowo                      : (Ida mendekat berniat menolong bu Siti) Minggir!! Tak pegat!! (Ida menjauh) Njaluk sepuro? Kok gampang nek ngomong. Iso ta sampean ngijoli duwitku? (kembali menghajar bu Siti)
                                        Mak...., tak terusno ngramut sampean, gak tambah enak rugi terus aku... wis sa’iki sampean minggat. Ojo ngetok aku maneh...
Bu Siti                          : Ojo ngunu ta le... emak njaluk sepuro.... nek aku metu teko kene aku melok sopo Le???
Pranowo                      : Iku sak karep sampean. Bah turu nisor jembatan, bah ketabrak trek. Ora ngatur aku. Minggat!!! (Bu Siti meninggalkan rumah Pranowo sambil menangis)
Ida                                 : Sampean tego mas karo wong tuwo...
Pranowo                      : Sirep!!!!
Sumadi                        : Kulonuwun...
Pranowo                      : Lho koen Di. Wis metu tekok penjara ta?
Sumadi                        : Yo cak....
Pranowo                      : Sepurane cacak gak iso nyambangi. Wong piye maneh aku mbendino sibuk..
Sumadi                        : Ngerti aku cak. Sampean pengusaha sukses. Cabang perusahaan akeh. Yo pantes ae gak duwe waktu luang...
Pranowo                      : Lha ngerti ngunu. Terus koen iki maeng lapo rene Di?
Sumadi                        : Ngene cak. Pisan aku pengen sambang tilik nang sampean. Ping pindho, aku ndoleki emak cak...
Ida                                 : Lho yo dik.... maeng nduk kene tapi..... (diam melihat Pranowo mengacungkan genggaman tangan)
Sumadi                        : Tapi opo yu?
Pranowo                      : Ngene Di. Emak iku nduk kene. Lha eling-eling wong tuwo karek siji. Karepku tak enak-enakno. Tak turokno kasur springbed empuk, kamar tak pasang AC. Kok jare ijik kurang empuk ae. Sampek tak tukokno kasur tumpuk pitu kok jare ijik kurang...
Sumadi                        : Eee... sampean yo sing sabar. Jenege wong wis tuek yo ngunu..
Pranowo                      : Gak kurang-kurang Di, olehku sabar (Ida mencibir, dan Pranowo kembali mengacungkan genggaman tangan)
Sumadi                        : Terus sa’iki emak nandi cak. Nduk kamar ta?
Ida                                 : Ngene dik... (diam melihat pranowo)
Pranowo                      : Yo iku Di... aku wis tak sabar-sabarno. Kok emak gak krasan terus metu teko omah kene. Mboh nandi...
Sumadi                        : Wis metu?? (sedih) yo wis cak. Butuhku iki maeng doleki emak. Rehne emak gak enek aku pamit cak...
Ida                                 : Kok gupuh se dik... mbok leren mangan disik...
Sumadi                        : Wis gak yu, aku nek durung ketemu emak gak kolu mangan.
Pranowo                      : Nginep kene ae lo Di. Lapo se gupuh... kene ae lo... (pura-pura merayu Sumadi tetapi tangannya mendorong Sumadi untuk cepat pergi)
Ida                                 : Mboh mas... sampean iku kebacut kok....
Pranowo                      : Ngomong ae, pegat koen engko!!
Ida                                 : Pegat...pegat... ngunu ae... aku sampean seneni mbendino aku ijik trimo mas. Tapi sampean muring-muring sampek ngajar emak. Masio ta iku cuma morotuwaku. Atiku loro mas!! Sa’iki aku wis ora ngreken. Gak perlu sampean pegat. Aku minggat!! (pergi meninggalkan Pranowo)
Pranowo                      : Da... Ida...!!! Lho minggat temen.. (tersenyum sinis) Halah minggat-minggato. Wong aku sugih duwitku akeh. Gak kurang arek wedok sing antri dadi bojoku. Hilang satu tumbuh seribu!!!! 

BABAK VIII     : RUMAH PRAJOKO
Prajoko                         : Wong rumah tangga iku angger iso saling mengerti, saling memahami. Yo bakale langgeng. Contone aku iki. Isuk sampek sore bojoku nyambut gawe. Sebagai suami yang baik, aku ngalah. Aku nduk omah. Resik-resik, masak, kabeh aku sing nglakoni. Diseneni, di goblok-goblokno bojo aku yo meneng ae.... piye gak meneng. Dhe’e nyambut gawe lha aku nganggur. Kate bales yo wedi aku. Makane aku sa’iki menjabat dadi ketua umum organisasi ISTI (tersenyum kecut)
                                        Eeealah... ora dadi opo. Wis dadi nasibku kudu kalah karo wong wedok..
Bu Siti                          : Kulonuwun... 
Prajoko                         : Monggo... Mak!!! Sampean rene mak.. kene lungguh kene mak... sampean pegel ta, tak pijeti ya..
Bu Siti                          : yo le, pegel mlaku iki maeng... lha bojomu nandi?
Prajoko                         : nyambut gawe mak, makane sing tandang gawe nduk omah aku.
(datang Sarah)
Sarah                           : Sopo iki?
Bu Siti                          : Aku nduk....
Sarah                           : Ooo, wis suwi ta sampean nang kene? (menoleh pada Prajoko) wis mari kabeh ta penggaweane. Ojo kok males-malesan. Aku iki wis pegel nyambut gawe sedino. Sampean ojo enak-enakan nang omah!
Prajoko                         : Beres wis...
Bu Siti                          : Le, Prajoko, mbarek koen pisan Sarah. Aku rene iki maeng karepku pengen melok awakmu nang omah kene. Lak oleh se?
Prajoko                         :Oleh se mak... wah tambah seneng aku!!!
Sarah                           : Lhe...lhe... ngomong olah-oleh ae. Iki omahe sopo?
Prajoko                         : yo omahe awakdewe se dik. Wong awakdewe rumah tangga berarti omah, dunyo brono yo milik berdua.
Sarah                           : E...e...e...kok nyimut! Aku sing nyambut gawe kok penak ngakoni iki nggone wong loro. Wis sampean meneng ae. Aku sing gawe keputusan. (mendekati bu Siti) Mak, sampean kate melok nang kene?
Bu Siti                          : yo nduk, oleh se?
Sarah                           : Oleh...oleh ae.. tapi....
Bu Siti                          : Tapi piye nduk?
Sarah                           : Sampean nduk kene yo ojo koyok jragan. Wayahe omah reget yo kudu gelem nyapu. Wayahe mangan kudu masak.
Prajoko                         : Mosok mak mbok anggep pembantu se dik...
Sarah                           : Meneng! Pengen mak manggon kene ta gak?
Prajoko                         : sak karepe sampean wis....
Sarah                           : Lha ngunu lak penak.
                                        Piye mak? Gelem ta gak? Sampean ganteni anake sampean iku. Mosok tandang gawe ora godak. Mbendino sembarang kalir njaluk keturutan!
Bu Siti                          : Gak popo nduk. Aku mbok olehi manggon kene ae aku wis seneng..
Sarah                           : Yo ngunu....
                                        Mas, sampean wis korah-korah ta?
Prajoko                         : Iki maeng jange tak tandangi enek mak teko. Dadi durung kecandhak..
Sarah                           : Mak, wis gak usah ngenteni mene mben. Sampean ndang nang dapur. Korah-korah. Tapi ati-ati sak omah iki isine bekakas impor kabeh!! (bu Siti pergi ke dapur)
                                        Wis mas, ojo meneng ae... nek nyapu iki dibaleni.. ijik ake bleduke... piye se olehe sampean nyapu iki maeng...
Prajoko                         : yo dik...
(Terdengan suara piring pecah dari dapur, kemudian bu Siti keluar)
Sarah                           : Lho... opo iku?
Bu Siti                          : nduk, sepurane yo... mak pas korah-korah iki maeng mrucut terus pecah (menunjukkan pecahan piring)
Sarah                           : Opo pecah? Wah...wah...wah... sampean ngerti iki ngunu piring larang. Regane siji ae 10 juta. Piring teko Hongkong iki mak...
Prajoko                         : Halah piring sak lusin 25 ewu ae kok jare Hongkong..
Sarah                           : Ojo melok ngomong!!!
                                        Sampean iku mak. Durung jangkep sedino manggon kene wis mecahno piring. Ndahne seminggu gak yo entek bekakas nduk omahku..... Wis timbangane darah tinggiku kumat mbendino. Sampean minggat....
Prajoko                         : Ojo ngunu po’o dik... piring pecah iso tuku maneh. Ngesakno emak...
Sarah                           : Mingkem!!
                                        Ndang minggat mak, timbang nyepet-nyepeti moto!
Bu Siti                          : Sepurane nduk... Aku pengen nduk kene melok awakmu...
Sarah                           : Minggat!!! (bu Siti pergi meninggalkan rumah Prajoko)
Prajoko                         : Sampean kedosan dik karo emak..
Sarah                           : Halah... opo duso iku... wis gak usah dipikir. Wong anake emak gak sampean thok paling yo sa’iki nang omah anak liyane.
Sumadi                        : Kulonuwun...
Sarah                           : Eeee... Sumadi, waras ta dik...
Sumadi                        : Pangestune sampean yuk..
Sarah                           : Enek opo iki maeng... kok njanur nggunung...
Prajoko                         : (mencibir) Halah ngomonge dialus-alusno... (Sarah memelototkan mata ke arah Prajoko)
Sumadi                        : Sampean iku yo’opo se cak... ket biyen mbakyu Sarah gak yo alus se.. apik’an...
Sarah                           : Lha yo mboh... ngunu iku cacakmu Di... salah ae aku nduk ngarepe...
Sumadi                        : Ngene yuk... jane aku rene iki maeng perlu ndoleki mak....
Prajoko                         : Ketepakan dik... (Sarah kembali memelototkan mata)
Sarah                           : Lhoalah... telat dik... mak ancene nang kene. Tapi iki maeng mboh nandi tak doleki gak karuan...
Sumadi                        : maksude sampean?
Sarah                           : Ngene lo Di... Eee.... Mak iku masio morotuwo, karo aku yo tak anggep wong tuwaku dewe... Makane mak tak kandani... Wis mak nduk kene ae melok aku.. aku ngunu... (Prajoko mondar-mandir sambil mencibir)
Sumadi                        : Yo maturnuwun nek ngunu yuk... lha terus critane piye mak sampek metu iku?
Sarah                           : karepku iku dik...mak iku tak enak-enakno... mangan tak tukokno iwak pitik, iwak daging. Tapi yo ngunu masakan omah jare gak doyan... terus tak tukokno sate, yo tak tukokno kare.. nag restoran dik... ngunu yo ijik gak doyan.. mboh kok angel mak iku... Dadakno iki maeng kok wis gak enek. Paling yo gak krasan melok aku... ngene iki paleh aku gak penak karo mak, karo koen barang dik....
Prajoko                         : Mbel a!!!!
Sumadi                        : Sampean iku ngomong opo se cak?
Sarah                           : Mboh cacakmu iku.. wis gak usah ngreken cacakmu...
Sumadi                        : Yo wis yuk. Butuhku rene iki maeng ndoleko mak. Lah mak gak enek. Aku pamit tak nutukno lakuku ndoleki mak..
Sarah                           : Kok gupuh se dik... mbok mangan disik...
Sumadi                        : Gak yuk... wis aku pamit, Assalamu’alaikum..
Sarah                           : Wa’alaikumsalam.. ati-ati dik yo...
Prajoko                         : Di... Sumadi, mbaliko dik... tak critani..
Sarah                           : He......
Prajoko                         : Wong yo wedi karo Sumadi ngunu kok...
Sarah                           : Wis ojo ngomong ae.... Sa’iki aku lesu. Wis masak ta durung?
Prajoko                         : Wis mateng kabeh...
Sarah                           : masak opo sampean?
Prajoko                         : Bothokan..
Sarah                           : Wah..pinter bojoku... ngerti senenganku. Mbothok opo sampean?
Prajoko                         : Bothok tekek! (sambil masuk ke dalam rumah meninggalkan Sarah)
Sarah                           : Ooo.... bojo gendheng!!!

BABAK IX       : RUMAH BAKRI
Murni                            : Gak ngunune mas Bakri sampek yahmene gak mulih-mulih wong angon wedhus siji ae kok ket isuk sampek bedhug..
Bakri                             : Sampean iku lapo se... kok ngomong dewe.. blajar gendheng ta??
Murni                            : Blajar gendheng... rumangsane sampean.... Mas, sampean iku kok aneh se..
Bakri                             : Aneh piye?
Murni                            : Sampean iku ngingu wedhus mek siji. Kok lanang. Wayahe lak yo ngingu wedhus wedok cekne iso manak akeh. Lha anake kenek di dol...
Bakri                             : Wedi aku...
Murni                            : Yo’opo se mas? Wedi piye?
Bakri                             : Lha sampean cemburuan. Aku ngingu wedhus wedok engko nek meteng, aku sampean curigai....
Murni                            : Halah... iso ae jawab..
                                        Mangan sa’iki ta?
Bakri                             : Wis mateng ta?
Murni                            : Wis karek nyambel...
Bakri                             : Yo wis gowo rene.. nyambel nduk kene ae. Aku cekne ngerti carane sampean nyambel... (Murni masuk mengambil nasi, lauk, dan cobek untuk membuat sambal)
Murni                            : wong nyambel yo koyok biasae se mas...
Bakri                             : Gak ngunu sambelane sampean iku lo... juuuooossss... pokoke gak enek sing menandingi...
Murni                            : Seje se mas... sambelku iki lak tambah bumbu cinta... dadi luwih sedep... lha sing nggarahi jos nguleke... sampean delok.. ngulek sambel iku yo ngene (mengulek sambal sambil goyang itik)
Bakri                             : Lha ngene iki sambel durung dadi aku wis lemes ndisiki dik....
Murni                            : Wis ojo ngomong ae iki ndang dipangan...
(Bakri segera mengambil nasi, lauk, dan sambal ketika hendak menyuap datang Bu Siti membuat Bakri membatalkan suapannya)
Bakri                             : Mak... mlebu kene mak... Ketepakan iki pas mangan. Sampean wis mangan ta?
Bu Siti                          : Durung le..
Murni                            : Nek ngunu iki sampean ndang mangan mak..
Bu Siti                          : Lha awakmu piye??
Bakri                             : Aku wis warek mak... (pura-pura sendawa) lo wis glegeken aku. Kewareken wisan. iki sampean pangan. Dik mak gawekno teh iki mak..
Murni                            : Gulone entek mas..
Bakri                             : nek leren tuku gulo kesuwen, nango warung tukokno teh anget mak’e..
Murni                            : Yo mas.. (pergi keluar rumah)
Bakri                             : Sampean mangan mak... diwareki... kosik ya aku tak metu diluk tak golekno amis-amisan. Tak golekno buah gawe cuci mulut...
Bu Siti                          : yo le....
(Setelah Murni dan Bakri pergi. Bu Siti hanya menatap makanan dihadapannya sambil menangis)
Bu Siti                          : Oalah gusti..... kebangeten awakmu nduk Murni karo koen Bakri. Uripmu susah koyok ngene. Aku ngerti nek awakmu durung mangan, malah mbok kekno makmu... aku ancene lesu nak... tapi gak mentolo katene mangan segomu...
                                        Mak tak ngalih nak, aku ora pengen ngrepoti uripe kluargamu... (pergi meninggalkan rumah Bakri)
(selang beberapa lama Murni dan Bakri datang)
Bakri                             : Mak...mak.. iki enek gedhang loro mak...
                                        Nandi mak iki maeng dik?
Murni                            : lha yo mbuh wong aku nang warung tuku teh ngunu... (buru-buru ke belakang rumah, dan kembali lagi) nang mburi yo gak enek lo mas...
Bakri                             : Lha nandi mak iku maeng??
Sumadi                        : Kulonuwun....
Bakri                             : Dik... sampean iki maeng... mlebu kene dik... piye waras ta?
Sumadi                        : Alhamdulillah.. apik cak... ngene lo cak aku rene iki maeng enek butuhe...
Bakri                             : Lapo dik?
Sumadi                        : Aku krungu kabar pak wis gak enek..
Murni                            : Yo dik.. sepurane gak enek sing ngabari awakmu..
Sumadi                        : Gak popo yuk... lha perluku rene iki maeng ndoleki mak...
(Bakri dan Murni tampak kebingungan)
Murni                            : (bisik-bisik) ndang crito mas...
Bakri                             : Ngene dik... mak maeng ancene rene...
Sumadi                        : Lha sa’iki nandi mak?
Bakri                             : Kosik ta... Mak teko maeng ketok kepayahen, kleson, makane tak kon mangan. Lha terus mbakyumu tak kon nggolekno ngombe. Aku metu karepku mak tak dolekno gedhang. Bareng aku karo mbakyumu balik mak wis gak enek..
Sumadi                        : Sampean iku yo’opo se cak... mak karek siji ae ngramut gak enthos..
Bakri                             : Lho piye jare arek iki kok muring-muring. Ngene lo dik..
Sumadi                        : Gak usah ngomong. Sampean iku ancene anak sing ora jowo mbarek wong tuwo.. mosok emak sampek minggat gak ngerti.. anak cap opo sampean iku??
Murni                            : Ora ngunu dik...
Sumadi                        : Sampean iku yo ngunu yuk.. Anak wedok siji ae gak gelem ngramut emak!
Murni                            : Ora kok gak gelem dik... yuk mbarek cacakmu iki maeng gak ngerti mak nandi...
Sumadi                        : Wis gak usah alasan ae... sa’iki aku tak ndoleki mak. Nek sampean abot emak, yo dolekono... wis gak pamit aku...
Bakri                             : Di...Sumadi!!... Lho lak salah tompo arek iku... wis ngene ae dik. Njajal ayo nang omahe cak Pranowo, menowo mak enek nduk kono ya..
Murni                            : Ayo mas...

BABAK X        : JALAN
(Bu Siti berjalan terseok seorang diri sambil menangis)
Bu Siti                          : Kok tak rasakno pacoban uripku iki banget abote.. Duh... gusti paringi kuat...
                                        Pak... aku sampean tinggal kelunto-lunto pak... anakmu Sumadi tak parani jare yo wis metu... mboh nang endi Sumadi... ngger.. emak kangen awakmu le.....
                                        Wetengku luwih, tapi opo sing tak pangan. Tuku yo gak duwe duwit... eee. Tak leren nang kene tak gawene turu cekne gak nemen roso luwih wetengku iki.. (bu Siti merebahkan diri di atas kardus)
Sumadi                        : Mak... sampean nandi se... aku mubeng ndoleki kok gak iso methukno... aku kangen sampean mak.....
Bu Siti                          : (Terbangun, menangis dan memeluk Sumadi ) Sumadi!! Anakku....
Sumadi                        : Mak!!!... Kahanane sampean kok sampek koyok ngene mak... Sampean kenek opo mak?
Bu Siti                          : Wis nasibe makmu nak... Melok cacakmu, mak ditundung minggat le...
Sumadi                        : Bangsat!! Anak ora ngerti marang wong tuwo... wis mak.. sampean enteni nduk kene... Tak ngelingno cacak..(sambil mengacungkan genggaman tangan)
Bu Siti                          : (Memegangi tangan Sumadi) Ojo le.... Ngunu iku yo cacakmu, yo anake emak le... babah ta....
Sumadi                        : Mak.... Aku tetep gak trimo sampean digawe ngene karo cacak. Wis sa’iki ayo melok aku nang omahe cacak... kenek tak elingno. Gak kenek, aku ojo digandholi tak patenane cacak...
Bu Siti                          : Ojo le... elingno alon-alon iku dulurmu nak...
Sumadi                        : Yo mak..... wis ayo sa’iki melok aku nang omahe cacak...
Bu Siti                          : Ayo Di...  

BABAK XI       : RUMAH PRANOWO
Pranowo                      : Urip ijen yo ngene... merdeka.. ora enek sing kakehan omong... mosok duwe bojo wis diblanjani, sembarang tak tukokno. Karek manut ae kakehan cocot..
Prajoko & Sarah         : Kulonuwun...
Pranowo                      : Lapo iki dungaren rene...
Sarah                           : Ndang gagih ta.. ojo klemar-klemer...  (Prajoko mendekati Sarah)
                                        Ngene lo cak..
Pranowo                      : Lungguho disik ta....
Sarah                           : (Duduk bersama Prajoko) Lha mbak Ida nandi cak?
Pranowo                      : Wis gak usah ngatur.. Bojo gak kenek ditoto.. mboh minggat...
Sarah                           : Cak..., Sumadi gak nang kene ta??
Pranowo                      : Wingi rene lapo?
Sarah                           : Ndoleki mak cak... kok wedi dewe aku...
Prajoko                         : Makane ta... emak iku ojo di sio-sio..
Pranowo                      : Wingi yo nang omah kene ndoleki emak. Lapo mbok pikir. Sumadi iku arek wingi sore. Arek lugu gak ngerti opo-opo... gak usah dipikir..
Bakri & Murni              : Assalamu’alaikum......
Pranowo                      : Gak ngunune lapo iki nglumpuk rene...
Murni                            : Sumadi cak... ndoleki mak, dadak aku diseneni....
Pranowo                      : Kabeh kok wedi Sumadi. Tenang ae.. nek enek areke. Aku sing ngadepi...
Sumadi                        : (masuk tanpa permisi) lha ketepakan nglumpuk nang kene kabeh... Piye wis pethuk mak ta?
Pranowo                      :Durung Di... Aku iki bingung mubeng ndoleki mak.. kuatir mak sampek kenek opo-opo...
Sumadi                        : Oooo... ngunu cak yo...
Pranowo                      : Yo Di... Lha piye wong tuwo yo karek mak...
Sarah                           : yo Dik... aku yo ngunu sampek tak umumno nduk tipi, nduk koran...
Sumadi                        : (Keluar dan masuk kembali bersama bu Siti) Iki sopo?
(Semua terdiam)
Sumadi                        : Cak Pranowo, Sampean iku dulur sing paling tuek... kudune iso ngekeki conto nang adik-adik sampean. Lha kok sampean klakohane koyok ngunu...
Prajoko                         : Aku yo ndoleki mak Di... diseneni mbakyumu..
Sumadi                        : Sampean podo ae... wong lanang kok manut ae dikempit wong wedok...
                                        Yuk Sarah, wong wedok oleh duwe penghasilan luwih gede teko wong lanang. Tapi dalam rumah tangga, wong lanang tetep presiden rumah tangga. Gak kenek sampean koyok ngunu karo wong lanang...
Sarah                           : Yo dik aku salah...
Sumadi                        : sa’iki cak Pranowo, cak Prajoko, sampean pisan yuk Sarah. Gelem ta gak njaluk sepuro nang mak?
(Pranowo, Prajoko, dan Sarah mendekati bu siti dan meminta maaf)
Bu Siti                          : Yo nak.. kabeh wis tak sepuro masio koen gak njaluk..
Sumadi                        : Lha sampean cak Bakri, mbarek sampean pisan yuk Murni. Aku njaluk sepuro wis muring-muring nang sampean. Aku wis ngerti crito sejatine...
Bakri & Murni              : Gak popo dik...
Bu Siti                          : Pranowo, lha bojomu nandi?
Pranowo                      : Mboh... minggat paling mak..
Bu Siti                          : Ojo ngunu talah... karo bojo iku ojo dikerasi. Wis mariki dolekono jak’en mulih..
Pranowo                      : Yo mak...
Bu Siti                          : (Menangis bahagia dan terharu) Seneng rasane mak nek ndelok anak kabeh rukun ngene...
Sumadi                        : Nek ngunu sing wis yo wis. Sing salah mene mben ojo sampek dibaleni. Wong tuwo, luwih-luwih emak.. iku diibaratno pengeran katon. Panglilane gusti, ora luput teko pandungane emak. Ojo sampek emak digawe susah, luwih-luwih sampek netesno eluhe....
                                     

TAMAT
Gambar ilustrasi diambil dari https://m.kwikku.com/post/1441925
 

Tidak ada komentar:

Posting Komentar